Feesten en werken

Alweer een maand van leven is voorbijgegaan sinds mijn vorige verhaaltje. Zoveel gebeurd, gezien en ervaren dus waar te beginnen? Lang verhaal, maar veel foto's ertussendoor ;-)
Ik zit nu (10 uur in de ochtend) op mijn balkonnetje in Patan. Ik zit in het zonnetje, een klein uurtje, daarna verdwijnt hij achter een huis en komt ie straks weer een uurtje terug. Het is ochtend en ik ruik de kruidige luchten van de ochtend Dal Bhat. Ik zeg nog; kook dan in een keer wat meer, maar nee, elke ochtend en elke avond wordt het gemaakt. Lekker hoor, ik hou van de geuren en de smaak, elke tijd van de dag! Ik zie buren hun was ophangen. Op het balkon kleurt het dan voornamelijk rood, roze, oranje, paars en okergeel. Toch echt de favoriete kleuren van de Nepalese vrouwen, in traditionele of moderne varianten. Mooi hoor, staat ze prachtig! Naast me komen mensen uit een gat in het golfplaten dak klimmen om even in de zon te zitten of hun was op lijnen te hangen die ze tussen de huizen spannen. Twee meisjes zwaaien elke dag even naar me, roepen iets en verdwijnen dan snel uit zicht. De zwerfkatjes liggen in de zon en schuiven elke 15 minuten op om in de zon warm te blijven, totdat mijn lieve benedenbuurvrouw een bakje eten voor ze neerzet. Er wordt lang niet zo lief met poezen omgegaan dan met de honden hier, die zelfs vereerd worden. Toch lijken ze me enorm nuttig als je ziet hoeveel eten er buiten ligt; als onderdeel van het worshippen of in vuilniszakjes. Ik heb nog maar twee dode ratten op straat gezien dus die zullen er genoeg zijn. Ik hoor het sissen van de snelkookpannen in de keukens om me heen, een verkoper die hard en met steeds dezelfde klanken kenbaar maakt dat ie er is, honden in de omgeving die blaffen en getoeter van taxi's, scooters en motors. Een auto heeft bijna niemand want die is niet te betalen. Ik hoor kraaien en duiven en overleg van de bouwers om me heen. Er wordt veel gebouwd en gerestaureerd. Nog opbouw na de aardbeving in 2015 en ook plekjes in de stad die opgevuld worden. Vaak zie je mannen en vrouwen werken, meestal aan hun eigen huis. En veel vliegtuigen ook. Het vliegveld ligt dicht bij de stad dus ik zie en hoor zo'n beetje alles opstijgen en landen.
En toch is het hier ook heel rustig. Ik woon in het oude gedeelte, aan een grote straat onder de huizen door naar een pleintje, onder huizen door weer naar een ander pleintje dus niet aan de weg zelf. Dat is wel kenmerkend voor hier, overal zijn pleintjes met daarop tempels, stupa's en andere kleine gebedsplekjes. Vaak alles door elkaar en bij elkaar. Ik heb me laten vertellen dat ze vooral door koningen geplaatst zijn zodat iedereen kan worshippen. Soms ook door rijke families. Dat worshippen is een serieuze aangelegenheid hier. Veel mensen hebben thuis ook een tempeltje of plekje waar ze twee keer per dag hen gaan om hun rituele uit te voeren. Eerst hun voeten wassen en het plekje schoonmaken, olielampjes aansteken, hun goden aanraken, een meditatief moment, heel lang met een belletje rinkelen, bloemblaadjes erbij leggen, wat van hun eten wat ze straks gaan eten. Daarna wordt buiten op plekjes ook eten gelegd. Een vrouw vertelde me dat dit zo in hun leven verweven zit, en dat ze daardoor niet naar de psychiater hoeven. Ja, het oogt ook wel heel mindfull.

We hebben er hier net een feestmaand opzitten. Twee weken Dashain, daar merk je als buitenstaander wat minder van, op de bamboeschommels en de aanbiedingen in de winkels na dan. Maar wel hun grootste feest en twee weken vakantie. Daarna vijf dagen Tihar, dat is zichtbaarder en voor ons leuker. Het festival staat bol van de rituelen en overal wordt het weer net een beetje anders gedaan. Elke dag wordt een ander dier en of god geëerd. De ene dag wordt alles schoongemaakt, de andere dag worden de gevels en deuren versierd met guirlandes van marigolds (afrikaantjes). De laatste twee dagen voelde ik de stad zinderen. Iedereen was opgewonden, de straten waren vol met gelegenheidskraampjes en kleedjes waar alles verkocht werd wat gebruikt wordt bij de rituelen; schaaltjes van bananenblad, diyas (olielampjes), guirlandes, kleurenpoeder, gedroogde visjes, touwtjes met gekleurde flosjes eraan die je omkrijgt gehangen, grote aardappels die een afwezig familielid kunnen representeren en nog veel meer wat ik niet herkende. Het was druk, iedereen was alles aan het inslaan, mensen waren opgetogen. De laatste dagen werden ook de rangoli's (mandala's) op straat en voor de huizen gemaakt. Een uitnodiging voor Laxhmi om het huis binnen te komen. Hier en daar begeleid door kleine poeder-voetstapjes opdat ze zich niet vergist. Eerst wordt op de vloer (binnen en buiten) met een baksteenkleurige dunne kleiverf een ondergrond geschilderd, daarna kan de rangoli erop. Soms met een malletje, soms uit de hand. Op Youtube staan hier filmpjes over, hypnotiserend om naar te kijken! Er worden bloemblaadjes bij gelegd, en rijst en nog iets.... Ik heb zó veel gevraagd, maar ben ook weer zo veel vergeten. Ik hou het maar bij wat ik gezien heb... En wat ik mooi vond om te zien was dat iedereen meehielp; mannen, vrouwen, jongeren, kinderen. Het was prachtig om 's avonds door de straten te lopen en de lichtjes in de rangoli's en op straat overal te zien. Iedereen hing ook lange ledlichtjesgordijnen vanaf het dak naar beneden waardoor het ook wel een soort van kerstgevoel kreeg (en 's nachts soms het gevoel had in een disco te slapen).

Na het worshippen van de honden, de kraaien en de koeien was het de vierde dag Mha Puja, jezelf worshippen. Daar werd ik voor uitgenodigd door ouders van een leerling van me. Ze wonen helemaal aan de andere (noord)kant van Kathmandu tegen de heuvel aan. Kathmandu ligt in een vallei (er wordt gezegd dat het een meer geweest is ooit) dus eromheen de heuvels en daarachter zie je de besneeuwde toppen van de bergen, als het helder is....). Maar vanuit hun balkon heb je een prachtig uitzicht over de stad, als het helder is...). Er moeten heel wat voorbereidingen getroffen worden voor de ceremonie. Voor ieder wordt een eigen rangoli gemaakt met alles erop, eraan en erin volgens de tradities. liefst in een lange rij. De in olie gedrenkte koorden, die volgens een patroon op de rangoli gelegd zijn (allemaal betekenis), worden aangestoken en wierook wordt ernaast gezet. Tijdens de ceremonie gaat ieder achter zijn rangoli zitten en de vrouw des huizes komt steeds voor je langs met een volgende handeling. Bijvoorbeeld een bordje met een gekookt ei, wat vlees en een gedroogde vis en een glaasje met een zelfgestookt drankje. Je neemt 3x een hap van het ei, en een slokje (waarna je glaasje weer bijgevuld wordt) en de vrouw blessed je na ieder hap/slok. En met dat koortje met die flosjes eraan, dat wordt je omgehangen, ook een marigoldkrans om je nek en bloemen op je haar, water over je hoofd, en natuurlijk een tika (rijst gemengd met rood poeder en yoghurt). Tijdens de ceremonie krijg je ook fruit en zakjes gedroogd fruit, noten en chocolade cadeau en daarmee staat alles eerst aan de ene kant van de kamer en aan het einde aan de andere kant. Het klinkt een beetje ridicuul als ik het zo optyp maar het is een mooi ritueel waarbij alles een bedoeling heeft. Het meeste is erop gericht je geluk, voorspoed, een lang leven en welvaart te wensen. 
Na de ceremonie lunchten we laat. Ik had eigenlijk geen honger meer maar homecooking Nepalees eten sla je niet af, onbeleefd maar vooral ook te lekker! 

En daarna snel naar huis en die tika afwassen want ik was ook nog uitgenodigd door de mensen waar ik boven woon. Een stel, iets ouder dan ik, kinderen in het buitenland. Twee Deense studenten die ook in het pand woonden waren er ook en verder nichtjes en neefjes. Enthousiaste jongeren die het thuis niet konden vieren omdat hun ouders in de rouw zijn (wanneer een naast familielid is overleden ben je een jaar in de rouw en vier je geen feesten. Ik weet niet of iedereen dit nog doet maar zij dus wel). Ik voelde me nog vol van de late lunch van die middag dus ik was blij toen ik zag dat de rangoli's nog gemaakt moesten worden. En we waren met 8 dus dat duurde gelukkig nog wel even! Ik heb ermee geholpen, superleuk om te doen. Wel altijd alles op de grond hier, pfff zelfs zonder te volle maag vind ik dat al pittig, haha! Nagenoeg hetzelfde ritueel nog eens. Hier en daar wat kleine familieverschillen maar mooi om mee te maken. En ik vond het eigenlijk ook wel prima om mezelf gewoon twee keer te worshippen.

De volgende dag ook uitgenodigd voor de laatste dag van Tihar, de Bhai Puja waarbij zussen hun broers eren met zo ongeveer dezelfde ceremonies maar nu alle mannen en jongetjes achter de rangoli's en alle zussen die de rituelen bij hun broer(s) uitvoeren. Neven en achterneven zonder zussen mogen ook aanschuiven en als er echt geen zus/nicht (in de buurt) is mag je, alleen dan, in de stad naar de tempel in het water waar je je blessing kunt krijgen. Ik was hier vooral toeschouwer (ah oké, jij krijgt ook een tika, neujjj ik hoef echt geen gedroogd visje-met kop). De ceremonie is gericht op de speciale band tussen broers en zussen, wensen elkaar een lang leven, bescherming en geluk. Ze geven elkaar een tika en de zussen krijgen geld en/of cadeaus. Mooi om te zien zo'n broer/zus worshipceremonie. Wel ook duidelijk dat de meisjes het werk doen..... Deze dagen zitten vol symboliek en rituelen. Mijn onderbuurvrouw die erg toegewijd is, was er goed moe van. 

En wat doe ik verder dan? Tja, veel door de straten dwalen en kijken, kijken, kijken. Mooi om te zien hoe alles vertrouwder wordt, ik de weg ken, weet hoe ik me niet hoef te laten afzetten door taxichauffeurs (hoewel ik ze na alle corona-ellende ook echt wel wat extra's gun) weet waar ik het beste brood kan krijgen, de lekkerste doubleshot cappucino (sowieso niet zo moeilijk omdat de barista-rage naar hier is overgeslagen. Alles heet een French-bakery maar in Frankrijk vind ik zelden zulke lekkere koffie!), heerlijk authentiek Newar kan eten, het fijnste dakterras met momo's en een biertje uit de tap en de pinautomaat die mijn pasje niet weigert. Soms kan ik op straat zelfs al eens 'hoi' zeggen want deze toerist blijkt maar niet weg te gaan. 

En o ja, werken natuurlijk, want dat is de reden dat ik hier uberhäupt kan zijn en wat me eigenlijk ook het meeste bezighoudt, al zou je dat misschien niet zeggen. Ik ben 1 augustus in Nederland met deze baan begonnen, in Nederland, alles online. De kinderen online lesgeven en online directeurtje spelen. Dat vond ik echt wel pittig! Ik heb me ook serieus wel afgevraagd wat me bezielde een baan aan te nemen zonder collega's want ik werk echt heel graag samen. En zeker in een situatie waar je niets weet! Gelukkig kon ik terugvallen op mijn voorgangsters in Nepal en op mijn lieve oud-colllega Karen die me hielp een weg te vinden in alle nieuwigheden; werken met digitale middelen die ik niet kende, meedenken over organisatorische en inhoudelijke vraagstukken. Soms duizelde het me, maar stapje voor stapje kwam ik wel verder. De les die ik 3 jaar geleden hier in de Himalaya al geleerd had nog nooit zo duidelijk gevoeld in mijn dagelijks leven!
Eenmaal hier nog steeds online werken maar wel live gezichten zien tijdens andere afspraken; de bestuursleden waar ik veel samen mee doe, de ouders en kinderen tijdens de algemene vergadering en cultuurdag die we organiseerden bij een leerling in de tuin. En lieve mensen daaromheen waar ik aan voorgesteld wordt op een feestje of een etentje.
Een voor een dienen zich zaken aan die geregeld en georganiseerd moeten worden en wonderlijk genoeg gaat daar dan ook de weg voor open waar ik van tevoren niet bedacht kreeg hoe, wat, waar en met wie. Niet meer doen dus, al dat vooruitdenken (of in het ergste geval; vooruitjanken zoals mijn NLP-goeroes het noemen. Thanks Kev en Cin!). Ik vind het allemaal niet makkelijk moet ik zeggen en ik ben eigenlijk ook altijd wel in mijn hoofd bezig met het werk. Hoe doe je dat, 15 kinderen tussen de 6 en 16 lesgeven, waarbij ze lang niet allemaal het niveau hebben dat bij hun leeftijd past? Na wat trial en error leek ik er online wel een modus in gevonden te hebben. Overkoepelende projecten in de groepslessen, individuele zooms op maat. Sinds ik hier ben soms bij de kinderen thuis omdat zooms voor de jongsten ook zo beperkt zijn. En dan de aankondiging weer fysiek te mogen; supergaaf maar alles weer overhoop. Sowieso moeten daar dingen voor geregeld worden; overleg met de Britse school waar ik een lokaal mag gebruiken. Inventariseren welke leerlingen weer meedoen als we live gaan, inlezen en gesprekken met die nieuwe leerlingen en hun aanbod bedenken, alle dozen uitpakken die binnen dat gebouw al twee keer verhuisd zijn en voor covid in de haast ingepakt zijn, veel geregel met pasjes om op het terrein te komen, ict-inlog (je bent hier nog niet zomaar binnen), printcodes en schoolpolicies. En verklaringen van ouders en van het consulaat, schooldocumenten en leerlinglijsten. Overleggen met het bestuur, ouders en de Britse school. En dan mag je afgelopen week eindelijk fysiek en dan is dat weer zo'n andere voorbereiding en organisatie dat ik weer enorm moet schakelen. Gaat ook allemaal wel goed komen, maar kan niet zeggen dat het al rustiger wordt. En werken in zo'n Brits stramien is ook iets waar ik erg aan moet wennen. Ben ik zelf eindelijk zelf de 'baas' van de school, moet ik me meer conformeren dan ooit. Veel strenger en strakker waar ik een Nederlandse school nooit voor gekozen zou hebben en wat mij niet echt past. Maar we zijn gasten dus dat doen we. En tussendoor subsidie aanvragen met alle bijbehorende documenten die daarvoor gemaakt moeten worden, een zoom met de Nederlandse schoolinspectie en daarvoor alles aanleveren, jaarplan maken, zorgstructuur opzetten. Uitdagend en leuk om me in te storten. Stretchen dat 't klapt en nooit saai!

En tussendoor ook nog gezellige dingen. Rene is anderhalve week hier geweest, hij zit voornamelijk in Pokhara. Leuk om hem hier dan mee te nemen in mijn leven. Lekker een dag geraft (Rene gekanood) op de Sunkosi, (geen foto's want de camera was nat). En een mountainbike om op rond te slingeren tussen die mobile meute hier. En vroeg naar bed. Dat is hier sowieso wel gewoon en nu het kouder wordt soms ook het fijnst. De huizen hier doen niet aan kachels en de zon warmt het douchewater niet meer op. Dus als de zon weg is dikke Tibetaanse sloffen en truien aan en sjaals om. Ach, ik ben vaak ook gewoon supermoe dus dan gaat mijn lichtje toch wel uit. 

Ah ik zit hier alweer zo lang dat mijn tweede dagelijkse zonnebad achter de muur vandaan piept. Volgende keer iets eerder schrijven. Kan het ook wat korter...